Kościoły wpisane do Rejestru Zabytków i Gminnej Ewidencji Zabytków:

Kościół parafialny pw. Św. Trójcy w Chorzelach – II poł. XIX w. 

Tutejsza parafia pw. św. Mikołaja została erygowana w 1551 roku przez biskupa płockiego Andrzeja Noskowskiego, na polecenie królowej Bony. Obecny kościół parafialny murowany, w stylu neoromańskim, pw. Trójcy Przenajświętszej został zbudowany w latach 1872-1878 wg projektu architekta Adolfa Schimmelpfenninga, staraniem ks. Pawła Łaguny. Konsekrowany w 1886 r. W roku 1889 do świątyni została dobudowana wieża (o innym kształcie niż obecnie). Kościół ucierpiał podczas I wojny światowej - w marcu 1915 r. Niemcy wysadzili wieżę, by uniemożliwić artylerii rosyjskiej lokalizowanie swoich pozycji wojskowych. Po wojnie świątynię odbudowano, jednakże w 1930 r. znaczna jej część uległa zniszczeniu w wyniku pożaru. Kościół został odremontowany dopiero w latach 1933-1935. Przez wiele lat wokół świątyni znajdował się cmentarz grzebalny, z którego prochy przeniesiono w połowie XIX wieku na ulicę Rudą. W roku 1954 powstał ołtarz główny świątyni wg projektu Kononowicza, natomiast w latach 1979-1980 w nawie głównej kościoła artyści Teresa Wierusz oraz Stanisław Chorzewski techniką sgraffito wykonali polichromie, które ukazują sceny z życia Chrystusa.

Kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych w Krzynowłodze Wielkiej – poł. XIX w.

Parafia Krzynowłoga Wielka została utworzona pod koniec XIV w. i była jedną z pierwszych na północnym Mazowszu. Według legendy założył ją książę Konrad Mazowiecki. Najstarsze wzmianki o kościele sięgają 1454 r. Z zachowanych źródeł wiemy, że pierwszy kościół był drewniany z murowaną zakrystią, konsekrowany pod wezwaniem Wszystkich Świętych i posiadał pięć ołtarzy. Niestety, świątynia została spalona przez Szwedów podczas wojny północnej w 1709 r. Później wzniesiono kolejny drewniany kościół, jednak i on spłonął w 1817 r. W połowie XIX w. krzynowłoskie ziemie kupił Marceli Rykowski herbu Doliwa. Jako dziedzic wsi ufundował i zorganizował budowę nowego kościoła, na który złożyli się parafianie. Budowa świątyni, wg projektu Józefa Iżyckiego z Przasnysza, zakończyła się w latach 60. XIX w. Do nowego obiektu zakupiono organy, dobudowano przykościelną kaplicę grobową rodziny Rykowskich, zakrystię, kruchtę i zbudowano nowy ołtarz główny. Podczas I wojny światowej kościół został poważnie uszkodzony pociskami artyleryjskimi, a w trakcie II wojny zrabowany przez Niemców. Zniszczenia udało się jednak naprawić, a świątynia co jakiś czas jest poddawana niezbędnym remontom, dzięki którym kościół służy wiernym do dnia dzisiejszego.

Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Duczyminie z II poł. XIX w.

Według przekazywanej w Duczyminie i okolicach legendy sięgającej XII wieku, na topoli przylegającej do cmentarza kościelnego objawiła się Matka Boża. Namalowano wówczas obraz Najświętszej Maryi Panny Dzieciątkiem, a później wzniesiono kościół. Pierwszy drewniany kościół w Duczyminie wybudowali w 1496 r. bracia Jan i Alfons Duczymińscy herbu Rogala. Tak powstała duczymińska parafia, której patronuje św. Jan Nepomucen. Kościół został spalony przez Szwedów w czasie najazdu na Polskę w roku 1655 lub 1656. Kolejną świątynię w Duczyminie wybudowano dopiero w 1717 r. dzięki Aleksandrowi Zbrożkowi, ciechanowskiemu pułkownikowi. Niestety, po kilkudziesięciu latach użytkowania obiekt uległ zniszczeniu, co skutkowano wystawieniem kolejnego kościoła pod koniec XVIII w. za sprawą rodziny Zielińskich z Kozniewa Wielkiego. Po kilku dziesięcioleciach, w 1836 r. świątynię dosięgło kolejne nieszczęście – spłonęła. Podczas pożaru duczymińskiej świątyni udało się uratować cudowny obraz, który przez pewien czas przebywał u jednego z miejscowych gospodarzy, a później znalazł się w rękach Tomasza Kobylińskiego z Pułtuska. Przez ok. 50 lat parafianom służyła prowizoryczna kaplica, aż wreszcie w 1888 r. oddano do użytku murowany kościół, który zachował się do dziś i został wpisany do rejestru zabytków. Jego powstanie zawdzięczamy dziedzicowi wsi, Antoniemu Zielińskiemu. Wówczas jeden z parafian Franciszek Ksawery Mieczkowski podjął starania, by obraz z ołtarza głównego powrócił na swoje miejsce. Akt przekazania obrazu został spisany 30 sierpnia 1900 r. w kancelarii parafialnej w Pułtusku. Obraz wrócił do głównego ołtarza duczymińskiej świątyni, znów zawisły przy nim wota (również te najstarsze - XVII w. - pieczołowicie przechowane). Obraz, przechowywany w kościele w głównym ołtarzu, w uroczystość odpustową 15 sierpnia do dnia dzisiejszego gromadzi tysiące wiernych, którzy pielgrzymują do sanktuarium z okolicznych parafii.

Kościół parafialny pw. Św. Wawrzyńca w Zarębach, wraz z zabytkową dzwonnicą – II poł. XVIII w.

Parafia pw. Św. Wawrzyńca w Zarębach  została erygowana prawdopodobnie w XVII wieku. W spisie wizytacyjnym z roku 1817 podano, że są księgi metrykalne począwszy od 1686 r. Pierwszy, drewniany kościół został wybudowany staraniem starosty ciechanowskiego Jana Zielińskiego. W 1705 roku został spalony przez Szwedów. Około 1730 roku wzniesiono następną świątynię drewnianą. W 1775 roku ukończono budowę istniejącego do dziś kościoła pw. św. Wawrzyńca, którego fundatorem był Antoni Zieliński, chorąży zawkrzański. W XIX w. świątynia przeszła gruntowny remont i została przekształcona. Podczas II wojny światowej kościół służył jako magazyn zbożowy. Na terenie przykościelnym znajduje się również dzwonnica (wpisana do rejestru zabytków) oraz pomniki przyrody. Drewniana dzwonnica powstała w okresie budowy kościoła – ok. 1775 r. i podobnie jak kościół została wybudowana w stylu ludowym.

Kościoły wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków:

Kościół filialny pw. św. Józefa w Opaleńcu, wraz z zabytkową dzwonnicą – XIX w.

Jako wieś kościelna Opaleniec figuruje już ok. 1550 r. Do parafii należały wówczas: Baranowo, Przybrody i Róg. W XVII w., po pożarze kościoła samodzielną parafię zlikwidowano i od tej pory Opaleniec występuje jako filia parafii rzymskokatolickiej w Wielbarku. Obecny kościół filialny pw. św. Józefa został wybudowany w 1873 r. w stylu neoklasycystycznym. W tym samym okresie powstała również drewniana dzwonnica. Kościół przeszedł remont w latach 60. XX w. (malowanie elewacji i wnętrza, stolarki drewnianej, położenie lastriko na podłodze prezbiterium).

Pozostałe obiekty sakralne znajdujące się na terenie gminy:

Kościół parafialny pw. Miłosierdzia Bożego w Krukowie – koniec XX w.

Parafia pw. Miłosierdzia Bożego w Krukowie, jest najmłodszą parafią w gminie Chorzele. Została erygowana 29.11.1992 r. przez biskupa łomżyńskiego Juliusza Paetza, który nową jednostkę wydzielił z parafii Zaręby. Przed erygowaniem parafii ustanowiono 1.07.1992 r. samodzielny ośrodek duszpasterski. Murowany kościół pw. Miłosierdzia Bożego zbudowano w latach 1988-1989 staraniem wikariusza parafii Zaręby, Ks. Krzysztofa Krośnickiego. Poświęcenia w dniu 16.11.2002 r. dokonał biskup łomżyński Stanisław Stefanek. Świątynię wyróżniają kurpiowskie rzeźby znajdujące się w jej prezbiterium.

Kaplica Podwyższenia Krzyża Świętego w Zdziwóju Nowym – koniec XX w.

Kaplica w Zdziwóju Nowym została konsekrowana 28 czerwca 1992 r. i od początku była filią parafii Duczymin. W tabernakulum kaplicy znajduje się charakterystyczny krzyż, który poprzez swoją bogatą i osobliwą historię pogranicza polsko-pruskiego, stał się symbolem wiary jego dawnych mieszkańców: Polaków, Mazurów i Niemców. Krzyż znalazł się w kaplicy na początku lat 90. za sprawą ówczesnego proboszcza parafii Duczymin ks. kan. Waleriana Andrzeja Niewiadomskiego, który postanowił wystąpić do biskupa płockiego Zygmunta Kamińskiego z prośbą o wyrażenie zgody, aby wybudowana w latach 1989-92 kaplica nosiła wezwanie Podwyższenia Krzyża Świętego. Historia krzyża czyni go świadectwem i przykładem skomplikowanych losów ludzkich, bogatych dziejów naszych terenów i cząstką historii regionalnej.

Przeszukaj stronę

Treść | Menu | Dostępność